De naam van de stichting de Hollandse Cirkel ontleent zij aan een landmeetkundig hoekmeetinstrument uit het begin van de 17e eeuw. Het door Jan Pieterszoon Dou (1573 - 1635) ontwikkelde instrument bestaat in principe uit een cirkel met een vaste en een draaibare vizierinrichting. Hiermee konden, door het op een vertikaal geplaatste stok te bevestigen, horizontale hoeken worden gemeten. Het instrument was vaak uitgerust met een kompas in het midden. Een foto van J.P. Dou vindt u links onderaan. Het instrument rechtsboven is een Hollandse Cirkel van J. de Steur (2e helft 17e eeuw) en bevindt zich in de collectie van het Museum für Kulturgeschichte in Dortmund.

De Hollandse Cirkel kan beschouwd worden als een uitbreiding of verbetering van het Winkelkruis. Hierbij stonden de beide vizierinrichtingen vast en haaks op elkaar zodat hiermee alleen rechte hoeken konden worden gemeten of uitgezet. Het wordt getoond in een foto afkomstig van het Zijper Museum. Het is een standbeeld van Adriaen Anthonisz. van Alcmeer (1543-1620) als landmeter en metend met een Winkelkruis.

Een uitgebreide beschrijving van het instrument en zijn ontwerper is te vinden in: "De landmeter Jan Pietersz. Dou en de Hollandse Cirkel" door H.C. Pouls. (Uitgave Nederlandse Commissie voor Geodesie i.s.m. de Stichting De Hollandse Cirkel; Delft, augustus 2004.) In Nederland zijn een aantal fraaie exemplaren van Hollandse Cirkel o.a. te zien In Museum Boerhaave te Leiden.